- Τι είναι η χoληδόχος κύστη;
Η χοληδόχος κύστη είναι ένα αποθηκευτικό όργανο, που βρίσκεται στην κάτω επιφάνειας του ήπατος και περιέχει τη χολή.
Έχει σχήμα αχλαδιού, μήκος 8-10cm, πλάτος 3cm και χωρητικότητα 30-60cm3.
- Ποιές είναι οι ιδιότητες της χολής;
– Ευνοεί την πέψη και την απορρόφηση των τροφών και των συστατικών τους, καθώς και των βιταμινών A, D, E, K και ιχνοστοιχείων (σίδηρος, χαλκός, ασβέστιο).
– Εξουδετερώνει το όξινο γαστρικό περιεχόμενο, καθώς η χολή αποτελεί ισχυρό αλκαλικό διάλυμα.
– Συμβάλει στην απέκκριση της χοληστερόλης αλλά και φαρμάκων.
– Βοηθάει στην ενεργοποίηση ορισμένων πεπτικών ενζύμων, όπως η λιπάση.
Η ποσότητα της χολής η οποία εκκρίνεται καθημερινά είναι περίπου 750-1800ml.
Η χοληδόχος κύστη αποθηκεύει και συμπυκνώνει τη χολή περίπου 10-20 φορές ,ενώ η αφαίρεση της δεν δημιουργεί μετέπειτα προβλήματα στον ασθενή.
- Τι είναι η χολολιθίαση;
Η χολολιθίαση αποτελεί μία απο τις συχνότερες ενδοκοιλιακές παθήσεις της εποχής μας και χαρακτηρίζεται απο την παρουσία λίθων εντός της χοληδόχου κύστεως.
Η συχνότητα της νόσου, η οποία αυξάνεται με την πάροδο της ηλικίας, είναι περίπου 10-30%, ενώ παρουσιάζεται συχνότερα στις γυναίκες απ’ ότι στους άντρες (αναλογία 5/1).
Ο μηχανισμός δημιουργίας των χολολίθων είναι παρόμοιος με αυτόν της δημιουργίας των μαργαριταριών. Όπως δηλαδή το μαργαριτάρι σχηματίζεται γύρω από ένα κόκκο άμμου, έτσι σχηματίζεται και ο χολόλιθος γύρω από ένα μικρόβιο με κύρια δομικά συστατικά τη χοληστερόλη, τις χολοχρωστικές και το ασβέστιο.
Ο αριθμός των λίθων διαφέρει και μπορεί να είναι από ένας μέχρι εκατοντάδες διαφόρων μεγεθών. Σημασία όμως έχει το μέγεθος τους, γιατί όσο μικρότεροι είναι οι χολόλιθοι, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος εμφάνισης της πιό σοβαρής επιπλοκή της χολολιθίασης, δηλαδή της παγκρεατίτιδας.
- Ποιοί είναι οι παράγοντες που ευνοούν τη δημιουργία χολολίθων;
Η δημιουργία χολολίθων είναι αποτέλεσμα των παρακάτω τριών διαταραχών:
– Υπερκορεσμού της χολής με χοληστερόλη
– Εμπυρήνωσης
– Στάσης της χολής
Προδιαθεσικοί παράγοντες για τη δημιουργία χολολίθων είναι οι παρακάτω:
- Γενετική προδιάθεση
- Φύλο
- Διατροφή
- Έλλειψη άσκησης
- Παχυσαρκία
- Εγκυμοσύνη
- Χρόνια αιμολυτική αναιμία
- Λήψη ορμονών, αντισυλληπτικών ή οιστρογόνων
- Χρόνιες παθήσεις του λεπτού εντέρου
- Αφαίρεση μεγάλων τμημάτων ειλεού
- Σακχαρώδης διαβήτης
- Υπερλιπιδαιμία
- Κίρρωση του ήπατος και ιδιαίτερα η αλκοολική
- Ποιά είναι τα συμπτώματα της χολολιθίασης;
Απο τους ασθενείς που πάσχουν απο χολολιθίαση, μερικοί μπορεί να παραμείνουν ασυμπτωματικοί για μεγάλο χρονικό διάστημα, σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμα και δια βίου, ενώ άλλοι να παρουσιάζουν ενοχλήματα σε οποιαδήποτε ηλικία, ακόμα και στην εφηβεία.
Τρείς είναι οι κύριες ομάδες συμπτωμάτων που παρουσιάζουν οι παθήσεις των χοληφόρων:
- Πόνος συνεχούς ή κωλικοειδούς μορφής, ο οποίος εντοπίζεται συνήθως κάτω απο τις πλευρές δεξιά, αλλά μπορεί να εντοπιστεί και στο επιγάστριο.
- Ίκτερος ή υπίκτερος, ο οποίος μπορεί να συνοδεύεται από αποχρωματισμό κοπράνων, υπέρχρωση ούρων και κνησμό.
- Δυσπεπτικά ενοχλήματα τα οποία περιλαμβάνουν ναυτία, ερυγές, έμετο, δυσανεξία στα λιπαρά γεύματα και μετεωρισμό κοιλίας.
Σε περίπτωση επιπλοκής της χολολιθίασης (φλεγμονή ή παγκρεατίτιδα) στα παραπάνω συμπτώματα μπορούν να προστεθούν:
- Πυρετός με ρίγος
- Οξύ διάχυτο κοιλιακό άλγος με εφίδρωση και αντανάκλαση στην ράχη.
Μερικές φορές η παγκρεατίτιδα μπορεί να είναι η πρώτη εκδήλωση της χολολιθίασης.
- Ποιές είναι οι επιπλοκές που μπορεί να προκαλέσει η χολολιθίαση;
Οι επιπλοκές της χολολιθίασης είναι οι παρακάτω:
- Οξεία χολοκυστίτιδα
- Χρόνια χολοκυστίτιδα
- Λιθίαση χοληδόχου πόρου (Χοληδοχολιθίαση)
- Χολαγγειίτιδα
- Παγκρεατίτιδα
- Κακοήθης εξαλλαγή
- Πώς γίνεται η διάγνωση της χολολιθίασης;
Η λεπτομερής λήψη του ιστορικού και η κλινική εξέταση του ασθενούς απο έμπειρο χειρουργό συμβάλει σημαντικά στη διάγνωση και την επιλογή των κατάλληλων παρακλινικών εξετάσεων.
Οι παρακλινικές εξετάσεις περιλαμβάνουν:
- Την απλή ακτινογραφία κοιλίας, με μειωμένη διαγνωστική ακρίβεια.
- Το υπερηχογράφημα των χοληφόρων, που αποτελεί την εξέταση εκλογής
- Την υπολογιστική και τη μαγνητική τομογραφία, οι οποίες όμως έχουν μικρότερη διαγνωστική ακρίβεια στη χολολιθίαση απο το υπερηχογράφημα.
- Ποιά είναι η θεραπεία της χολολιθίασης;
Η θεραπεία της χολολιθίασης διακρίνεται σε συντηρητική και σε χειρουργική.
Η συντηρητική θεραπεία περιλαμβάνει μεθόδους όπως:
- Εξωσωματική λιθοτριψία
- Χορήγηση φαρμάκων για μεγάλο χρονικό διάστημα (6-18 μήνες)
Η μέθοδος αυτή αντιμετώπισης έχει πλέον εγκαταλειφθεί λόγω των φτωχών αποτελεσμάτων της, της αυξημένης πιθανότητας υποτροπής της νόσου, αλλά και του κινδύνου εμφάνισης επιπλοκών (εμφάνιση παγκρεατίτιδας ως αποτέλεσμα θρυμματισμού των λίθων, παρενέργειες απο τη μακρόχρονη λήψη φαρμάκων).
Η χειρουργική θεραπεία διακρίνεται σε:
- Κλασική (ανοιχτή) χολοκυστεκτομή
- Λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή
Η χολοκυστεκτομή αποτελεί την επέμβαση εκλογής της χολολιθίασης, ενώ θα πρέπει
να τονιστεί ότι μέθοδος αφαίρεσης μόνο των λίθων και όχι της χοληδόχου κύστης δεν υπάρχει.
- Ποιές είναι οι διαφορές ανοιχτής και λαπαροσκοπικής χολοκυστεκτομής;
Η κλασική (ανοιχτή) και η λαπαροσκοπική (κλειστή) χολοκυστεκτομή είναι εξίσου αποτελεσματικές για την οριστική αντιμετώπιση του προβλήματος της χολολιθίασης.
Οι διαφορές εντοπίζονται κυρίως:
- Στον τρόπο πραγματοποίησης της επέμβασης (προσπέλαση)
- Τον εξοπλισμό
- Τη μετεγχειρητική πορεία και φροντίδα του ασθενούς
Η κλασική χολοκυστεκτομή περιλαμβάνει μεγάλη τομή 10-15cm, χρήση ρινογαστρικού καθετήρα, διάρκεια νοσηλεία περίπου μίας εβδομάδας, ενώ ο ασθενής θα πρέπει για ένα χρονικό διάστημα δυο-τριών μηνών να αποφεύγει την έντονη σωματική καταπόνηση και την άρση βάρους, λόγω αυξημένου κινδύνου εμφάνισης μετεγχειρητικής κοιλιοκήλης.
Η λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή πραγματοποιείται μέσω τομών λίγων χιλιοστών με ειδικά εργαλεία και χρήση κάμερας, πλεονεκτεί στο ότι προκαλέι μικρότερο μετεγχειρητικό πόνο στον ασθενή, έχει διάρκεια νοσηλεία μίας ημέρας, καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα, ενώ ο ασθενής επιστρέφει άμεσα στην καθημερινότητα του.
- Ποιά είναι η καλύτερη χειρουργική τεχνική αντιμετώπισης της χολολιθίασης για τον ασθενή;
Πριν από είκοσι πέντε χρόνια περίπου ξεκινούσε ένα φιλόδοξο πείραμα, που είχε σαν στόχο την πραγματοποίηση χειρουργικών επεμβάσεων με το μικρότερο δυνατό τραύμα. Η επιτυχία αυτού του πειράματος ήταν τόσο μεγάλη, ώστε άλλαξε σημαντικά την πορεία και την ιστορία της ιατρικής ανοίγοντας ένα νέο κεφάλαιο, το κεφάλαιο της “ελάχιστα επεμβατικής χειρουργικής”.
Σε αντίθεση με τις μεγάλες, δύσμορφες χειρουργικές τομές που γίνονταν παλαιότερα στην ανοιχτή χειρουργική, η ελάχιστα επεμβατική χειρουργική (λαπαροσκοπική) πραγματοποιείται διαμέσου πολύ μικρών τομών του δέρματος (διαμέτρου λίγων χιλιοστών) και είναι η καλύτερη μέθοδος αντιμετώπισης της χολολιθίασης και των επιπλοκών της, παρέχοντας στον ασθενή πολλά και σαφή πλεονεκτήματα.
- Ποιά είναι τα πλεονεκτήματα που προσφέρει η λαπαροσκοπική χειρουργική;
Η λαπαροσκοπική αντιμετώπιση της χολολιθίασης είναι αναίμακτη και εξασφαλίζει στον ασθενή τα παρακάτω πλεονεκτήματα, σε σχέση με την ανοιχτή επέμβαση:
- πολύ μικρό χειρουργικό τραύμα
- ελάχιστος τραυματισμός των ιστών
- ελαχιστοποίηση έως εξάλειψη του πόνου
- μεγαλύτερη ακρίβεια χειρουργικών χειρισμών
- καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα, ιδιαίτερα για τις γυναίκες
- αποφυγή χρησιμοποίησης ενοχλητικών, για τον ασθενή, παροχετεύσεων
- συντομότερη παραμονή στο νοσοκομείο
- ελαχιστοποίηση και σχεδόν εξάλειψει των επιπλοκών
- ταχύτατη επάνοδος στην εργασία και τις καθημερινές δραστηριότητες.
- Πώς πραγματοποιείται η λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή;
Η μέθοδος, με την εμπειρία εικοσαετίας πλέον, είναι απλούστατη, ασφαλής και εφαρμόζεται σε όλες τις περιπτώσεις.
Στην πραγματικότητα η εμπειρία των χειρουργών είναι μεγαλύτερη στη λαπαροσκοπική παρά στη ανοιχτή τεχνική. Η μετατροπή της επέμβασης απο λαπαροσκοπική σε ανοιχτή στους έμπειρους χειρουργούς είναι μικρότερη του 1%.
Συνολικά απαιτείται παραμονή στο νοσοκομείο μικρότερη απο 24ώρες, είναι σχεδόν ανώδυνη και η διάρκεια της επέμβασης είναι κατά μέσο όρο 30-45 λεπτά.
Η λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή πραγματοποιείται υπό γενική αναισθησία. Ο χειρουργός φουσκώνει την κοιλιά με ένα αβλαβές αέριο, το CO2, για να δημιουργηθεί χώρος στην κοιλιά. Στη συνέχεια γίνονται τέσσερις μικρές οπές στο κοιλιακό τοίχωμα, η μεγαλύτερη εκ των οποίων στον ομφαλό (1cm), δια μέσου της οποίας εισάγεται ένα ειδικό εργαλείο, το λαπαροσκόπιο. Το λαπαροσκόπιο μεταφέρει τη εικόνα απο το εσωτερικό της κοιλιάς σε μια οθόνη (monitor ή τηλεόραση) μεγενθυμένη κατά είκοσι φορές περίπου. Με την χρήση ειδικών εργαλείων, που εισάγονται στην κοιλιά από τις άλλες οπές (διαμέτρου 5mm) ο χειρουργός αποκολλά τη χοληδόχο κύστη από το ήπαρ και στη συνέχεια την αφαιρεί απο τον ομφαλό.
Το απόγευμα της ίδιας ημέρας ο ασθενής μπορεί να πάρει εξιτήριο ή να εξέλθει το επόμενο πρωί.
Σπάνια χρειάζεται παυσίπονα.
Μπάνιο μπορεί να κάνει από την επόμενη κιόλας ημέρα, ενώ θα πρέπει να ακολουθήσει μετεγχειρητικά μια δίαιτα προσαρμογής διάρκειας 15-20 ημερών.
Στην εργασία του μπορεί να επιστρέψει μετά από 2-3 ημέρες.
- Πόσο χρόνο διαρκεί η λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή;
Η λαπαροσκοπική επέμβαση πραγματοποιείται με γενική αναισθησία και διαρκεί κατά μέσο όρο περίπου 30-45 λεπτά, ανάλογα με το αν η χοληδόχος κύστη φλεγμαίνει και απο την παρουσία ή μη συμφύσεων απο προηγούμενες φλεγμονές.
- Πότε μπορεί ο ασθενής να επιστρέψει στο σπίτι και στις ασχολίες του;
Λίγες ώρες μετά το χειρουργείο ο ασθενής κινητοποιείται στην κλινική και το πολύ σε 24 ώρες μπορεί να επιστρέψει στο σπίτι του και στις δραστηριότητες του, χωρίς πόνους, παροχετεύσεις ή άλλα προβλήματα. Σε περίπτωση που αθλείται ή ασκεί έντονη σωματική εργασία, μπορεί να επιστρέψει στην καθημερινότητα του προοδευτικά σε 10 ημέρες περίπου.
- Χρειάζεται κάποια ιδιάιτερη προσοχή απο τον ασθενή μετά το χειρουργείο;
Μετά τη λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή δεν χρειάζεται κάποια ιδιαίτερη φροντίδα. Τα ράμματα που τοποθετούνται για να κλείσουν οι τέσσερις μικρές οπές πέφτουν μόνα τους μετά απο μερικές ημέρες. Απο την επομένη του χειρουργείου ο ασθενής μπορεί κινηθεί ελεύθερα, να οδηγήσει, να πάει στη δουλεία του (είδικά αν αυτή είναι γραφείου), να κάνει ντους, ενώ μετά απο μια εβδομάδα μπορεί να κάνει μπάνιο στη θάλασσα. Τέλος θα πρέπει να ακολουθήσει μετεγχειρητικά μια απλή δίαιτα προσαρμογής διάρκειας 15-20 ημερών.
- Ποιές είναι οι πιθανές μετεγχειρητικές επιπλοκές;
Όπως σε κάθε χειρουργική επέμβαση υπάρχει ο κίνδυνος επιπλοκών, έτσι και στην περίπτωση της χολοκυστεκτομής υπάρχουν επιπλοκές, οι οποίες σχετίζονται κυρίως με την κλασική – ανοιχτή επέμβαση.
Θα πρέπει να τονιστεί ότι η εφαρμογή της λαπαροσκοπικής χειρουργικής έχει περιορίσει κατά πολύ και σχεδόν εξαλείψει τις τυχόν επιπλοκές.
- Τι θα πρέπει να γίνεται σε περίπτωση που η χολολιθίαση αποτελεί τύχαίο εύρημα;
Ακόμα και σε περίπτωση που η χολολιθίαση είναι ασυμπτωματική και αποτελεί τυχαίο εύρημα καλό θα ήταν ο ασθενής να προβεί σε λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή, καθώς η καταπόνηση του οργανισμού του είναι ελάχιστη, ενώ οι σοβαρές επιπλοκές απο την παραμονή των χολολίθων είναι διαρκώς υπαρκτές.
Η προφυλακτική χολοκυστεκτομή επιβάλεται σε περιπτώσεις ασυμπτωματικής χολολιθίασης που αφορούν διαβητικούς ή συγγενώς αιμοσφαιρινοπαθείς ασθενείς, καθώς επίσης και ασθενείς με νοσογόνο παχυσαρκία.
